Quy trình sản xuất nấm đông trùng hạ thảo

Quy trình nuôi trồng nấm Đông trùng Hạ thảo trên giá thể gạo lứt

1. Nguồn vật liệu

Ba chủng nấm Cordyceps militaris HQ, Ho, Q1 thuộc bộ chủng nấm Viện Di truyền Nông Nghiệp.

- Chủng nấm HQ: Là con lai của chủng nấm nhập nội từ Hàn Quốc và chủng nấm thu thập ở Tây Nguyên, Việt Nam.

- Chủng nấm Ho: Là con lai của chủng nấm nhập nội từ Trung Quốc và chủng nấm thu thập ở Tây Nguyên, Việt Nam.

- Chủng nấm Q1: Là con lai của chủng nấm nhập nội từ Nhật Bản và chủng nấm thu thập ở Tây Nguyên, Việt Nam.

2. Dụng cụ, vật tư, hóa chất

- Cân điện tử, Nồi hấp khử trùng, box cấy vô trùng, máy say sinh tố, xô nhựa có thể tích 10 lít, ống đong, cốc đong, thìa lấy hóa chất, bếp, nồi nấu, bình thủy tinh 500ml, nilon, chun cao su, xilanh 20ml đã khử trùng, đầu kim pha thuốc, đèn cồn

- KH₂PO₄, MgSO₄, Peptone, Cao nấm men, Vitamin B1. Tất cả các loại hóa chất này đều sản xuất tại công ty Merck, Đức.

- Đường glucose, gạo lứt, nhộng sấy khô nghiền bột, nước dừa, khoai tây.

3. Các bước thực hiện quy trình

a. Chuẩn bị môi trường

+ Pha dung dịch dinh dưỡng: 1 lít dung dịch dinh dưỡng có thành phần như sau:

                        KH^­­₂PO₄                      1g                    Vitamin B1                0,2g

                        MgSO₄                               1g                    Khoai tây                   50g

                        Peptone                      1g                    Nước dừa                   100ml

                        Glucose                      30g                  Nước lọc                    Vừa đủ

            Sau đó xác định độ pH chuẩn (trong khoảng 6.0-7.0) bằng giấy quỳ.

            + Mỗi bình môi trường (loại thể tích 500ml) gồm có:

                                    Gạo lứt                                               25g

                                    Bột nhộng khô                                  2g

                                    Dung dịch dinh dưỡng                     50ml

            Sau đó đậy nắp nilon, buộc chun chặt.

            + Khử trùng môi trường ở 121⁰C trong thời gian 25 phút.

            + Để môi trường nguội trong phòng sạch, bảo quản ở nhiệt độ khoảng 20⁰C trong 2 ngày.

b.  Cấy giống nấm vào môi trường đã khử trùng

- Khử trùng box cấy trong vòng 30 phút bằng đèn tím. Sau đó dùng cồn 70⁰ để lau sạch box cấy.

- Khử trùng bề mặt ký chủ tằm

- Mở nắp chai giống lỏng, hơ miệng chai qua ngọn lửa đèn cồn

- Dùng xilanh 20ml gắn đầu kim pha thuốc hút lấy giống lỏng

- Lau sạch bình môi trường trước khi cho vào box cấy

- Mở nắp bình môi trường, dùng xilanh bơm đều lên bề mặt môi trường khoảng 2ml giống lỏng/bình. Sau đó đóng nắp nilon lại, lấy chun cao su buộc chặt.

c. Ươm sợi và nuôi trồng quả thể

- Ươm sợi

            Sau khi được cấy giống, các bình nấm được ươm trong điều kiện tối hoàn toàn, nhiệt độ 20⁰C – 22⁰C, độ ẩm 60% trong vòng 8-10 ngày.

- Kích bật quả thể, nuôi quả thể

            Sau thời gian ươm sợi, nấm đã lan đều trên bề mặt môi trường, các bình nấm được đưa ra phòng kích bật mầm quả thể ở điều kiện 10⁰C-18⁰C. Quang chu kỳ 14h chiếu sáng, 10h tối, cường độ ánh sáng 1500lux, độ ẩm 60-80% cho đến khi sợi nấm chuyển màu từ trắng sang màu cam đậm, mầm quả thể bắt đầu nhú (khoảng 3-5 ngày).

Chú ý: Cần mở cửa phòng mỗi ngày 2 lần, mỗi lần ít nhất 30 phút  vào sáng sớm và chiếu tối để không khí trong phòng nuôi được lưu thông. Sau thời gian 2 tuần, các sợi nấm sẽ dần xuất hiện trên bề mặt môi trường sinh khối. Lúc này tiếp tục sang giai đoạn nuôi quả thể.

- Nuôi quả thể

Khi bình nấm bắt đầu nhú mầm, chuyển sang phòng nuôi trồng quả thể. Nhiệt độ thích hợp 20⁰C-25⁰C, quang chu kỳ 12h sáng, 12h tối, cường độ ánh sáng 500-700lux, độ ẩm 80%-90%. Thời gian nuôi trồng 50-60 ngày sợi nấm bắt đầu dài ra và xuất hiện các bào tử nấm trên bề mặt sợi nấm

Giai đoạn này vẫn cần lưu thông không khí bằng cách mở cửa phòng 2 lần một ngày vào sáng và chiều. Hàng ngày chú ý kiểm tra, phát hiện loại bỏ kịp thời các ký chủ bị nhiễm mốc, khuẩn, đề phòng lây lan rộng.

4. Thu hoạch, sấy, bảo quản.

            Sau  60 - 65 ngày sợi nấm bắt đầu xuất hiện bào tử và chuyển màu cam đậm thì có thể thu hoạch (tùy chủng).

            Khi thu hoạch cần nhẹ nhàng cắt rời phần quả thể khỏi phần cơ chất. Sau đó quả thể tươi được sấy đông khô.

            Sau khi sấy khô, quả thể được cho vào túi hoặc lọ kín, bảo quản ở nơi khô ráo, tránh ánh sáng trực tiếp hoặc trong ngăn mát tủ lạnh, nhiệt độ 4⁰C.